-
İstifadəçi adı:
kaizen -
Ad Soyad:
Kaizen.az -
Məqalə sayı:
165
Dərc olunma tarixi
18.06.2025 TexnologiyaBaxış sayı
13
Oxunma müddəti
3 dəq
Son onilliklərdə texnoloji inkişafların ən çox diqqət çəkən sahələrindən biri nəqliyyat sektorudur. Avtonom nəqliyyat vasitələri, yəni sükan arxasında insan müdaxiləsi olmadan hərəkət edə bilən avtomobillər, artıq reallığa çevrilməkdədir. Bu texnologiyanın inkişafı, yalnız avtomobil sənayesini deyil, həmçinin şəhər planlaması, hüquq, sığorta, əmək bazarı və etik sahələrdə də ciddi dəyişikliklərə səbəb olacaqdır.
Avtonom avtomobillər — süni intellekt, sensorlar, radarlar, GPS və maşın öyrənməsi texnologiyalarını birləşdirərək ətraf mühiti analiz edə və müstəqil qərar verə bilən nəqliyyat vasitələridir. Bu avtomobillər müxtəlif səviyyələrdə avtonomluğa malik ola bilər:
0-ci səviyyə – bütün idarəetmə insana aiddir.
1-2-ci səviyyə – bəzi funksiyalar (məsələn, kruiz-kontrol) avtomatlaşdırılıb.
3-4-cü səviyyə – avtomobil çox hallarda özü idarə edir, lakin bəzi hallarda insan müdaxiləsi tələb olunur.
5-ci səviyyə – tam avtonom avtomobil, insan sürücüsünə ehtiyac yoxdur.
Avtonom avtomobillər bir neçə əsas texnoloji elementə söykənir:
Lidar və Radar sistemləri: Ətraf mühitin 3D xəritəsini çıxararaq, avtomobilin digər obyektlərdən məsafəsini təyin edir.
Kamera sistemləri: Yol nişanları, piyadalar və digər nəqliyyat vasitələrini tanıyır.
Süni intellekt: Toplanan məlumatlar əsasında real zamanlı qərarlar verir.
Əlaqə texnologiyaları (V2X): Avtomobil digər avtomobillər və infrastrukturla əlaqə yarada bilir.
Təhlükəsizliyin artırılması: İnsan səhvləri yol qəzalarının əsas səbəbidir. Avtonom sistemlər bu riski azalda bilər.
Əlillər və yaşlılar üçün yeni imkanlar: Fiziki məhdudiyyətləri olan insanlar üçün sərbəst hərəkət imkanı yaradılır.
Sərnişinlərin vaxtına qənaət: Avtomobil idarə etmədən başqa işlərlə məşğul olmaq mümkün olur.
Enerji səmərəliliyi: Avtonom sistemlər yanacaq sərfiyyatını optimallaşdıra bilər.
Etik məsələlər: Qəza anında avtomobil hansı qərarı verməlidir?
Kiber təhlükəsizlik: Avtonom avtomobillər haker hücumlarına məruz qala bilər.
Hüquqi və sığorta məsələləri: Qəza zamanı məsuliyyət kimdə olacaq?
İş yerlərinin itirilməsi: Taksi sürücüləri və yük daşıma sektoru risk altındadır.
Ən aparıcı texnologiya şirkətləri və avtomobil istehsalçıları bu sahəyə milyardlarla dollar sərmayə yatırırlar. Tesla, Google (Waymo), Apple, Uber və digər nəhənglər artıq real testlər aparır. 2030-cu ilə qədər bəzi ölkələrdə avtonom avtomobillərin geniş istifadəyə verilməsi gözlənilir. Bəzi şəhərlər isə artıq "ağıllı yol infrastrukturu" layihələrini həyata keçirməyə başlayıb.
Avtonom nəqliyyat vasitələri nəqliyyat sektorunda çevriliş yaratmaq potensialına malikdir. Bu texnologiya yalnız avtomobil idarəçiliyini deyil, həmçinin şəhər həyatı, ətraf mühit, hüquq və sosial münasibətləri də dəyişdirə bilər. Ancaq bu keçid üçün texnoloji, hüquqi və etik məsələlər öncədən planlaşdırılmalı və sosial uyğunlaşma təmin olunmalıdır.
İstifadəçi adı:
kaizenAd Soyad:
Kaizen.azMəqalə sayı:
165
04.05.2023
Texnologiya
28.10.2021
Texnologiya
19.11.2021
Texnologiya
Bildiyiniz kimi, bu yaxınlarda Facebook-un qurucusu və baş direktoru Mark Zukerberq ,Facebook adının şirkətin gələcəyini adekvat şəkildə təsvir etmədiyini və ad dəyişikliyini təsdiqlədi və “Metaverse”haqqında bəzi məlumatlar verdi.İnsanlarda “Metaverse” nədir? ,Hansı xüsusiyyətlələrə malikdir? və s kimi suallar yarandı.Gəlin bu suallara cavab tapmağa çalışaq.
